10 Temmuz 2015 Cuma

Karadeniz Ereğlisi (Zonguldak) Süleymanlar Mahallesi Çeşme Kitabesi (Osmanlıca ve Karamanlıca)

Anadolu’da yaşayan Hristiyan Türkler ana dilleri olan Türkçe’yi Yunan harfleriyle yazarlardı. Bu yazıya Karamanlıca denmektedir. Türkiye’de birçok Karamanlıca kitap basılmıştır. Ayrıca birçok Karamanlıca kitabe bulunmaktadır. Aşağıdaki kitabe de onlardan sadece biridir.

(Fotoğraf: Turhan Topaçoğulları, 2004, Karadeniz Ereğli Müzesi bahçesi, Bkz.: https://www.facebook.com/photo.php?fbid=4191575387783&set=o.54205062330&type=3&theate)

Hacı Istavri’nin hayratına ait olan bu kitabe Karadeniz Ereğli'nin Süleymanlar Mahallesindeki bir çeşme üzerinde bulunuyordu. Arap ve Yunan harfleriyle aynı şeylerin yazılı olduğu (Osmanlıca ve Karamanlıca) bu Türkçe kitabe şimdi Karadeniz Ereğli Müzesinin bahçesinde sergilenmektedir. 06 Ağustos 2014'te müzeyi ziyaret ettiğimde bizzat gördüm.

(1) Sâhibü’l-hayrât, (2) içenlere âfiyet, (3) yaptırana rahmet.

Σαχιπ-ουλ-Χαγιρατ, Ιτζενλερε-Α Αφιγιετ, Γιαπτήρανή-Ραχμετ, Χα~Ισταβρι
ΣΑΧΙΠ-ΟΥΛ-ΧΑΓΙΡΑΤ, ΙΤΖΕΝΛΕΡΕ-Α AΦΙΓΙΕΤ, ΓΙΑΠΤΗΡΑΝΕ-ΡΑΧΜΕΤ ΗΑ~ΙΣΤΑΒΡΙ
(Sahib-oul-Hagirat, Itzenlere-a Afigiet Giaptirane-Rahmet, HA ISTAVRI)


Bu kitabeden ilk defa Semavi Eyice bahsetmiştir. Bkz. : Semavi Eyice, “Anadolu’da ‘Karamanlıca’ Kitabeler”, Türk Tarih Kurumu Belleten, C. XXXIX, S. 153, Ocak 1975, s. 25- 56.

Necati Demir de Eyice’yi referans göstererek kitabenin varlığını fakat kendisinin görmediğini belirtmiştir. Bkz.: Demir, Necati, “Türkiye’de Bulunan Grek Harfli Türkçe Kitabeler ve Karaman Türklerinin Dili”, ZeitschriftfürdieWelt der Türken, Journal of World of Turks, 2010, Vol. 2, No. 1, s.4.

Ben de ilk olarak Turhan Beyin çektiği fotoğraf vesilesiyle bir internet sitesinde görmüştüm ve kitabenin varlığından haberdar olmuştum. Fakat orada fotoğrafı kimin çektiğine dair bir bilgi mevcut değildi. Kitabenin nerede olduğu da yazmıyordu. Bkz.: http://www.kitabeler.net/cesme-kitabeleri/58-osmanlica-ve-rumca-cesme-kitabesi.html

Demir’in makalesinden Eyice’nin bildirmesiyle çeşmenin Karadeniz Ereğlisinde Süleymanlar Mahallesinde olduğunu öğrendim. Süleymanlar Mahallesinde bulamadım fakat Kdz. Ereğli Müzesinde buldum (6 Ağustos 2014).

Karamanlıca üzerine birçok araştırma yapılmıştır ve yapılmaktadır. Özellikle bkz. Evangelia Balta.