Anadolu’da yaşayan
Hristiyan Türkler ana dilleri olan Türkçe’yi Yunan harfleriyle yazarlardı. Bu
yazıya Karamanlıca denmektedir. Türkiye’de birçok Karamanlıca kitap
basılmıştır. Ayrıca birçok Karamanlıca kitabe bulunmaktadır. Aşağıdaki kitabe
de onlardan sadece biridir.
(Fotoğraf: Turhan
Topaçoğulları, 2004, Karadeniz Ereğli Müzesi bahçesi, Bkz.: https://www.facebook.com/photo.php?fbid=4191575387783&set=o.54205062330&type=3&theate)
Hacı Istavri’nin hayratına ait
olan bu kitabe Karadeniz Ereğli'nin Süleymanlar Mahallesindeki bir çeşme
üzerinde bulunuyordu. Arap ve Yunan harfleriyle aynı şeylerin yazılı olduğu
(Osmanlıca ve Karamanlıca) bu Türkçe kitabe şimdi Karadeniz Ereğli Müzesinin
bahçesinde sergilenmektedir. 06 Ağustos 2014'te müzeyi ziyaret ettiğimde bizzat
gördüm.
(1)
Sâhibü’l-hayrât, (2) içenlere âfiyet, (3) yaptırana rahmet.
Σαχιπ-ουλ-Χαγιρατ, Ιτζενλερε-Α Αφιγιετ,
Γιαπτήρανή-Ραχμετ, Χα~Ισταβρι
ΣΑΧΙΠ-ΟΥΛ-ΧΑΓΙΡΑΤ, ΙΤΖΕΝΛΕΡΕ-Α AΦΙΓΙΕΤ,
ΓΙΑΠΤΗΡΑΝΕ-ΡΑΧΜΕΤ ΗΑ~ΙΣΤΑΒΡΙ
(Sahib-oul-Hagirat, Itzenlere-a Afigiet
Giaptirane-Rahmet, HA ISTAVRI)
Bu
kitabeden ilk defa Semavi Eyice bahsetmiştir. Bkz. : Semavi Eyice, “Anadolu’da
‘Karamanlıca’ Kitabeler”, Türk Tarih Kurumu Belleten, C. XXXIX, S. 153, Ocak
1975, s. 25- 56.
Necati
Demir de Eyice’yi referans göstererek kitabenin varlığını fakat kendisinin
görmediğini belirtmiştir. Bkz.: Demir, Necati, “Türkiye’de Bulunan Grek Harfli
Türkçe Kitabeler ve Karaman Türklerinin Dili”, ZeitschriftfürdieWelt der
Türken, Journal of World of Turks, 2010, Vol. 2, No. 1, s.4.
Ben de
ilk olarak Turhan Beyin çektiği fotoğraf vesilesiyle bir internet sitesinde
görmüştüm ve kitabenin varlığından
haberdar olmuştum. Fakat orada fotoğrafı kimin çektiğine dair bir bilgi
mevcut değildi. Kitabenin nerede olduğu da yazmıyordu. Bkz.: http://www.kitabeler.net/cesme-kitabeleri/58-osmanlica-ve-rumca-cesme-kitabesi.html
Demir’in
makalesinden Eyice’nin bildirmesiyle çeşmenin Karadeniz Ereğlisinde Süleymanlar
Mahallesinde olduğunu öğrendim. Süleymanlar Mahallesinde bulamadım fakat Kdz.
Ereğli Müzesinde buldum (6 Ağustos 2014).
Karamanlıca
üzerine birçok araştırma yapılmıştır ve yapılmaktadır. Özellikle bkz. Evangelia
Balta.